Bản Triều Bạn Nghịch Liệt Truyện

 Bản Triều Bạn Nghịch Liệt Truyện

Gia Long năm thứ 7, bọn mọi dữ ở tỉnh Quảng Nghĩa lại đi quấy nhiễu. Minh Mạng năm thứ 4, hai trấn Thanh Hóa và Nghệ An mất mùa, dân đói, giặc cướp lén nổi lên. Tự Đức năm thứ 18, giặc Tàu tụ tập bè đảng hơn ngàn người bất ngờ đánh lấy tỉnh Cao Bằng. Hàm Nghi nguyên niên, Ất Dậu, Tôn Thất Thuyết gây biến, bắt ép vua đến Cam Lộ. Ở bất kì thời đại nào, khi quốc pháp không còn phản ánh được lòng dân, ắt xảy ra náo loạn.

Từ thù trong cho đến giặc ngoài, hết bè phái thanh toán nhau đẫm máu cho đến những âm mưu phản nghịch giết vua của các triều thần bất mãn. Cuộc khởi nghĩa này chưa dứt thì cuộc bạo loạn kia đã vùng lên. Bản triều bạn nghịch liệt truyện của Kiều Oánh Mậu không chỉ là một tài liệu lịch sử mà còn là một áng văn sống động phác họa gần 100 năm đầy thăng trầm tao loạn của nước ta. Những tháng năm mập mờ giữa trắng đen, tốt xấu, đúng sai, những tháng năm được đánh dấu lại không chỉ bằng con số mà còn bằng những con người, với những cái tên, như Cao Bá Quát, như Nguyễn Tri Phương…

Kiều Oánh Mậu, hiệu Giá Sơn sinh năm Giáp Dần (1854) tại xã Đông Sàng, huyện Phúc Thọ, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc thành phố Hà Nội). Ông thi đỗ bàng cử nhân vào năm Kỷ Mảo (1879), đến năm Canh Thìn (1880) thi đỗ tiếp Phó bảng dưới triều tự Đức. Khi từ quan ông có một thời gian làm ở tòa soạn báo Đồng Văn. Ông mất năm Nhâm Tý (1912).

Theo một vài ghi chép thì tên ông là Kiều Dực, sau đổi thành Kiều Cung.