Dám Nghĩ Lại

Mười hai trong số mười lăm thành viên đội cứu hỏa đã tử nạn trong đám cháy gần đỉnh Mann Gulch vào năm 1949. Hai trong số ba người sống sót là nhờ có thể lực tốt nên kịp chạy thoát khỏi đám cháy; người còn lại, Wagner Dodge, đã thoát khỏi lưỡi hái tử thần bằng tư duy linh hoạt của mình. Những đồng đội của Wagner Dodge mất mạng vì đã hành động theo những kỹ năng và hiểu biết đã ăn sâu trong tiềm thức của họ. Dodge thì khác, anh không tìm cách dập lửa theo kiến thức tích lũy được, mà nhanh chóng nhận định tình hình và tạo ra một lối thoát hiểm bằng cách đốt trụi đám cỏ trước mặt, chặn đứng nguồn bắt lửa của đám cháy phía sau. Tưởng rằng đó là hành động điên rồ, nhưng Dodge đã thoát chết nhờ kịp thời tái tư duy.

Tái tư duy, theo Adam Grant, là suy nghĩ lại, cân nhắc lại quan điểm, định kiến, thậm chí là kiến thức của bản thân, cũng có thể là suy nghĩ thoát khỏi lối mòn tư duy. Cũng theo ông, để chinh phục kỹ năng này, bạn cần quên đi những gì đã học, đồng thời thiết lập và duy trì vòng lặp tái tư duy.

Trong một thế giới đầy biến động, lối tư duy cố hữu và hiểu biết ăn sâu của chúng ta có thể trở thành lời nguyền án ngữ mọi sự tiến bộ của chính mình. Hơn thế nữa, bạn dễ đi thụt lùi vì “thiếu năng lực siêu nhận thức, tức là khả năng tư duy về cách tư duy của chính mình”, tác giả Adam nhận định. “Dám nghĩ lại” (Think Again) là cuốn sách sẽ hướng dẫn chúng ta từ bỏ việc bám chấp vào những hiểu biết của bản thân để tư duy cởi mở và linh hoạt hơn.

Qua 11 chương sách, độc giả được Adam Grant dẫn dắt qua những cột mốc trên chặng đường khám phá kỹ năng tái tư duy. Từ xuất phát điểm là “chọn sự nhàn hạ của việc giữ nguyên những nhận thức thay vì vật lộn với những cái mới”, bạn sẽ từng bước sẵn sàng cập nhật quan điểm của bản thân, khai mở tư duy của người khác để cùng tạo ra những cộng đồng học tập suốt đời. Sau cùng, Adam Grand muốn hướng bạn đọc đến hành trình tự suy xét lại các kế hoạch của bản thân để từ đó, đưa ra được những quyết định đúng đắn.

Đặc biệt, trong cuốn sách này Adam phân loại cách tư duy của con người thành bốn nhóm chính: nhà truyền giáo, công tố viên, chính trị gia và nhà khoa học, trong đó tư duy nhà khoa học chính là chìa khóa của tái tư duy. Ngoài ra, tác giả cũng chỉ ra một điểm then chốt: tái tư duy là một quá trình diễn ra theo một vòng lặp. Theo đó, vòng lặp tái tư duy bao gồm tính khiêm nhường, sự hoài nghi, sự tò mò cùng óc khám phá. Khi áp dụng và duy trì vòng lặp này thường xuyên, bạn sẽ hình thành lối tư duy khoa học và bắt đầu hành trình hướng đến sự thông thái.

Bên cạnh đó, khái niệm vòng lặp cố chấp cũng được tác giả phân tích cặn kẽ để độc giả thấy được những yếu tố ngăn trở ta tái tư duy, đó là tính tự phụ, tư duy xác tín, thiên kiến xác nhận và niềm tin huyễn hoặc về bản thân. “Dám nghĩ lại” thôi thúc độc giả vứt bỏ những kiến thức đã lỗi thời, những quan điểm xưa cũ không còn đúng đắn để thôi mắc kẹt trong những vòng lặp cố chấp.

Để cho thấy khả năng áp dụng tái tư duy trong mọi lĩnh vực của cuộc sống, Adam Grant đã khéo léo đan xen những tình huống cụ thể, những câu chuyện thực tế vào những khái niệm, vậy nên những luận điểm mà ông đưa ra không hề đóng khung mà có tính gợi mở rất cao. Nhờ đó, độc giả không chỉ tiếp thu những ý tưởng, mà còn sẵn sàng nghi ngờ, tìm hiểu, phân tích, và đưa ra quyết định theo cách mình muốn.

Hình thành một lối tư duy mới là một hoạt động tốn rất nhiều chất xám. Tái tư duy, hơn thế nữa, đòi hỏi bạn phải quyết tâm, kiên trì, và không ngừng đấu tranh chống lại những tư duy cố hữu của bản thân. “Dám nghĩ lại” giúp bạn động lực để đặt hết những trang bị sẵn có của mình xuống, và bắt đầu hành trình khám phá thế giới với tư duy cởi mở và linh hoạt.

“Dám nghĩ lại” được The Washing Post đánh giá là cuốn sách phi hư cấu (non-fiction) hay nhất năm 2021; sách cũng giữ vị trí top đầu trong nhóm sách Tâm lý học Nhận thức và bán chạy số #1 theo New York Times. Cuốn sách này cũng nhận được hơn 12 nghìn lượt bình luận cùng mức đánh giá trung bình 4,6/5 sao trên Amazon.