CHỢ LỚN 1955 – KÝ VÀ HỌA

Giới thiệu sách

CHỢ LỚN 1955 – KÝ VÀ HỌA

Chợ Lớn 1955: Ký và Họa (tựa gốc: From a Chinese city) là tập du ký của nhà văn Pháp Gontran de Poncins, xuất bản lần đầu năm 1957, ghi lại những quan sát của ông trong thời gian lưu lại Chợ Lớn.

Gontran de Poncins (1900-1962) là nhà văn, nhà thám hiểm và nhà nhân học nổi tiếng người Pháp. Sinh ra trong gia đình quý tộc, từng theo học trường quân sự Saint Cyr (Pháp) nhưng De Poncins lại có mối quan tâm đặc biệt đến tâm lý con người và “những điều giúp con người vượt lên cuộc sống”. Ông vào trường Đại học Mỹ thuật Paris và học vẽ ở đó sáu năm, sau đó tham gia kinh doanh lụa Ý trước khi dấn thân vào những chuyến phiêu lưu khắp Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Thái Bình Dương. Cuốn sách mang tên Kabloona (1938) tường thuật về chuyến du hành đến vùng đất của người Eskimo đã giúp De Poncins thành danh với tư cách nhà văn du ký. Năm 1955, De Poncins đến Chợ Lớn, và dành bốn tháng ở đây để khám phá vùng đất “mang bí ẩn và những phẩm chất kỳ lạ nhất trong văn hóa Trung Hoa”.

Cuốn sách Chợ Lớn 1955: Ký và Họa là bức tranh sau cuối về Chợ Lớn, với đúng tầm vóc và tâm tính toàn vẹn của nó – thành phố của lạc thú, “thái ấp” của văn hóa cổ điển Trung Hoa – trước khi những biến thiên lịch sử quét qua.

De Poncins là người dẫn đường đưa bạn dạo chơi trên những con phố náo nhiệt của Chợ Lớn – bạn nghe thấy tiếng chuông của xe kéo, tiếng rao của hàng rong, tiếng guốc gỗ lạch cạch, tiếng cười khêu gợi của phái nữ; bạn ngửi thấy mùi mỡ lợn, gia vị, nhân sâm, cá mú và xạ hương. Bạn sẽ dùng bữa ở một tư gia, ghé xem màn biểu diễn đầy màu sắc và đậm tính ước lệ trong một rạp hát truyền thống và tới thăm một ông thầy thuốc người Tàu.

Tác giả đã thâm nhập vào các sắc thái trong tư duy Trung Hoa với sự nhạy cảm hiếm có, để giải thích về đạo đức, mỹ học, triết học và niềm tin tôn giáo của người Trung Hoa. 42 bức phác thảo và ký họa của De Poncins ghi lại những nét đặc biệt trong con người và địa điểm mà ông mô tả. Bằng những quan sát tinh tế, sâu sắc mà hóm hỉnh, Chợ Lớn 1955 là lời diễn giải hùng hồn về đời sống Trung Hoa đích thực mà nay đã đổi thay ít nhiều.■

Trích đoạn

CHỢ LỚN 1955 – KÝ VÀ HỌA

LỜI MỞ ĐẦU

            Bạn đọc có thể sẽ ngạc nhiên thấy tôi mô tả đời sống Trung Hoa trong bối cảnh một thành phố không nằm ở Trung Quốc. Tôi cho rằng nên giải thích điều có vẻ bất thường này. Mặc dù Chợ Lớn - hay T’ai Ngon , theo cách gọi của người Hoa - hiện thuộc Việt Nam, nó vẫn cứ là một đô thị Trung Hoa. Trong khi Trung Quốc của Mao Trạch Đông đang bị cải dạng triệt để, Chợ Lớn vẫn giữ được tinh thần và những hình thái truyền thống của Trung Hoa xưa. Một trong những hiện tượng kì lạ của thế giới hiện đại là việc màu sắc địa phương và những phong tục cũ bắt đầu biến mất ở một số nước, dù chúng sống sót vẹn nguyên tại một “thuộc địa”, thường ở viễn phương, mảnh đất mà vì niềm lưu luyến quá vãng hay lòng trung thành thâm căn cố đế với đất mẹ, đã ương ngạnh gìn giữ chúng. Chợ Lớn là như thế. Chợ Lớn là một trong những ốc đảo văn hóa mà bất chấp những đổi thay diễn ra quanh nó, vẫn duy trì nền nếp cũ một cách toàn vẹn tuyệt vời. Cộng đồng Trung Hoa lập nên thành phố gần hai trăm năm trước đã lui về ẩn dật ngay chính nơi đây và, ngoại trừ trong các giao thiệp buôn bán, hoàn toàn thờ ơ với phần còn lại của thế giới, đến độ trong suốt quãng thời gian sống ở đây, tôi không một lần nghe bất kì ai hỏi điều gì đang diễn ra nơi khác. Chính hiện tượng ấy là nguồn cơn sự thích thú đặc biệt của tôi với việc quan sát lối sống của cộng đồng này.

            Giờ đây, khi những hình thái cổ xưa của văn hóa và văn minh Trung Hoa đang dần biến mất, có thể là mãi mãi, tôi thấy việc ngắm lại chúng thật lâu một lần cuối thực là thú vị.

            Chợ Lớn

            Tháng Hai - Tháng Sáu, 1955