Cư Trần Lạc Đạo Phú

Cư Trần Lạc Đạo Phú là bản văn đầu tiên của Việt Nam viết bằng chữ Nôm. Quan trọng hơn nữa, nó chỉ dạy cho chúng ta sống giải thoát ngay trong cuộc đời, được vị sáng lập dòng Thiền Trúc Lâm Việt Nam vào thế kỷ 13 – Trần Nhân Tông viết ra. Ngài là vị vua thứ ba của đời Trần, có thể nói là vị vua lỗi lạc nhất, và cũng là một Thiền sư sáng chói trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.

Tại sao ở đời vui đạo? Sao không ở đời vui đời hay bỏ đời vui đạo?

Từ cách đây gần một nghìn năm, Trần Nhân Tông đã trả lời được câu hỏi đó. Ngài viết Cư Trần Lạc Đạo Phú khi đã thấy ra bản tánh đến hiện tướng của đời, là đạo. Đói thì ăn, mệt thì ngủ, chuyện ăn, chuyện ngủ trong đời cũng là đạo. Cái hay là chữ “thì” được ngài dùng rất tự nhiên. Chữ “thì” (tức) này nói lên sự không có chủ thể và đối tượng, hành động không có chủ thể và đối tượng tức là không hành động. Không hành động tức là không có nghiệp, vì nghiệp (karma) có nghĩa là hành động.

Với sự hiểu biết sâu rộng về nhiều trường phái Phật giáo khác nhau, tác giả Nguyễn Thế Đăng không giới hạn chú giảng Cư Trần Lạc Đạo Phú vào một trường phái cụ thể nào. Thay vào đó, ông chú giảng bản văn này bằng Thiền, Đại Toàn Thiện (Dzogchen, Maha Ati) của Ấn Tạng và bằng Kinh, với ước nguyện làm rõ Nền tảng của Phật giáo, không bị giới hạn bởi biên giới quốc gia và văn hóa.

"Ở đời vui đạo hãy tùy duyên
Đói thì ăn, hề, mệt ngủ yên
Trong nhà có báu thôi tìm kiếm
Đối cảnh vô tâm, chớ hỏi thiền."