Lịch Sử Tiến Hoá Của Dữ Liệu

Lịch Sử Tiến Hoá Của Dữ Liệu - Tác giả: Chris Wiggins, Matthew L. Jones

Cuốn sách Lịch sử tiến hoá của dữ liệu khám phá cách dữ liệu được tạo ra và quản lý cũng như cách các kỹ thuật toán học và tính toán mới được phát triển để xử lý dữ liệu. Tất cả những điều này đã định hình nên con người, ý tưởng, xã hội, hoạt động quân sự và kinh tế. Đi cùng với dữ liệu là quyền lực, bao gồm cả khả năng hình thành những gì được coi là chân lý. Mặc dù khi nói về dữ liệu, công nghệ và toán học rất quan trọng nhưng câu chuyện về dữ liệu thì còn có cả những con bài chính trị giữa các quốc gia, công ty và con người.

Cuốn sách được gói gọn trong 6 nội dung chính:

1. Nguồn gốc lịch sử của dữ liệu

Dữ liệu bắt đầu được xem là một khái niệm quan trọng từ thời kỳ Khai sáng (thế kỷ 18). Thời kỳ này chứng kiến sự ra đời của những công cụ đầu tiên để biến các hiện tượng phức tạp trong tự nhiên và xã hội thành dữ liệu có thể đo lường và phân tích, mở đường cho những ứng dụng thực tế trong khoa học và quản trị.

2. Dữ liệu trong kỷ nguyên công nghiệp

Vào thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20, dữ liệu trở thành một công cụ quản trị quan trọng trong xã hội công nghiệp. Chính phủ bắt đầu sử dụng dữ liệu để lập bản đồ dân số, phát triển chính sách công, và tổ chức các cuộc điều tra lớn như điều tra dân số. Trong lĩnh vực kinh doanh, dữ liệu hỗ trợ các tổ chức lớn tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.

3. Vai trò của dữ liệu trong thời kỳ chiến tranh

Thế chiến II đánh dấu một bước ngoặt lớn khi dữ liệu được kết hợp với công nghệ máy tính. Các nhà khoa học như Alan Turing và John von Neumann đã khai thác sức mạnh của dữ liệu để phát triển các mô hình toán học và giải mã thông tin, hỗ trợ chiến tranh hiệu quả hơn.

4. Sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo và học máy

Cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21, dữ liệu trở thành trung tâm của các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (machine learning). Những tiến bộ trong học sâu (deep learning) cho phép máy tính không chỉ phân tích mà còn học hỏi từ dữ liệu để đưa ra dự đoán và quyết định.

5. Quyền lực và dữ liệu trong thế giới hiện đại

Các tổ chức lớn có thể khai thác dữ liệu để định hình hành vi người dùng và tác động đến xã hội. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về quyền riêng tư, khi dữ liệu cá nhân bị thu thập và sử dụng mà không có sự đồng ý rõ ràng. Ngoài ra, bất bình đẳng trong việc tiếp cận và sử dụng dữ liệu cũng là một thách thức.

6. Tương lai của dữ liệu

Tác giả kết thúc cuốn sách bằng cách kêu gọi một cách tiếp cận có đạo đức hơn trong việc thu thập và sử dụng dữ liệu. Tương lai của dữ liệu đòi hỏi sự cân bằng giữa đổi mới công nghệ và trách nhiệm xã hội, nhằm đảm bảo rằng dữ liệu được sử dụng một cách công bằng và minh bạch.

--

Về tác giả:

- Chris Wiggins là Phó giáo sư Toán ứng dụng tại Đại học Columbia, nhà khoa học dữ liệu chính của tờ New York Times.

- Matthew L. Jones là Giáo sư Lịch sử tại Đại học Princeton, thành viên của Guggenheim Fellow.

Mục lục 

Lời mở đầu

PHẦN I

Chương 1: Những vấn đề cốt lõi
Chương 2: Vật lý học xã hội và con người trung bình
Chương 3: Thống kê của sự lệch chuẩn
Chương 4: Dữ liệu, trí tuệ và chính sách
Chương 5: Lễ rửa tội toán học của dữ liệu

PHẦN II

Chương 6: Dữ liệu trong chiến tranh
Chương 7: Trí tuệ không có dữ liệu
Chương 8: Khối lượng, đa dạng và tốc độ
Chương 9: Máy móc, phương pháp học tập
Chương 10: Khoa học dữ liệu

PHẦN III

Chương 11: Cuộc chiến về đạo đức dữ liệu
Chương 12: Thuyết phục, quảng cáo và đầu tư mạo hiểm
Chương 13: Giải pháp nằm ngoài chủ nghĩa giải pháp