Vua Lear - William Shakespeare

Vua Lear - William Shakespeare
Kịch của William Shakespeare - Dịch và chú giải: Bùi Xuân Linh 

Trong kho tàng tác phẩm của Shakespeare, hầu hết mọi người đều công nhận bốn vở kịch sau đây: Hamlet, Othello, Vua Lear, và Macbeth là những kiệt tác của ông, và cũng là đỉnh cao của văn học thế giới từ xưa đến nay. Trong số này, Vua Lear (1605) đã được viết trong thời kỳ sung mãn và chín chắn nhất trong sự nghiệp sáng tác của nhà soạn kịch, trước Hamlet (1601), Othello (1603–1604), và sau Macbeth (1606–1607).

Thật vậy, như giáo sư R. A. Foakes (1923 – 2013) đã viết , "Vua Lear đứng sừng sững như một người khổng lồ ở trung tâm của các thành tựu của Shakespeare như một nỗ lực vĩ đại nhất của trí tưởng tượng của ông."

Phạm vi xã hội của tác phẩm bao gồm toàn bộ xã hội, từ nhà vua cho đến kẻ ăn mày, và mời gọi chúng ta đưa trí tưởng tượng đi từ hoàng cung cho đến túp lều giữa cánh đồng hoang trơ trọi. Phạm vi cảm xúc của nó trải dài từ cực điểm của cơn thịnh nộ mãnh liệt cho đến sự thân mật dịu dàng của cảnh hoà giải giữa Lear và Cordelia. Nó mô tả bằng những đường nét mạnh mẽ nỗi thống khổ tạo nên bởi sự bất nhân của người đối với người trong cảnh Lear kêu gào giữa cơn mưa bão và cảnh móc mắt Gloucester trên sân khấu. Vở kịch vô song trong việc miêu tả sự độc ác và khốn khổ của con người, nhưng cũng đầy những bức tranh của lòng tốt, sự tận tuỵ, trung thành, và hy sinh. Thông qua những nhận xét của Chú hề, những lời “điên rồ” của Tom Tội nghiệp, và những cái nhìn sâu sắc của Lear và Gloucester trong cơn đau khổ, Vua Lear phô bày một cách sinh động sự ngu ngốc, tham lam, và đồi bại của con người.

Tác phẩm kết hợp những sắc thái của cuộc sống điền viên và tình cảm lãng mạn, gợi lại những vở kịch luân lý, có một vai chính mang tầm vóc sử thi. Và những đặc tính này, cùng với phạm vi tưởng tượng đáng kinh ngạc của hành động, ngôn ngữ, và hình ảnh, đã khiến nhiều người xem vở kịch dưới dạng những giá trị phổ quát, như một mối tương liên khách quan cho cuộc du hành tinh thần đi qua cuộc sống của Con người đau khổ.

Có lẽ cũng chính vì đồng ý với các thành tựu nêu trên mà giáo sư A. C. Bradley (1851 – 1935), một trong số các học giả về Shakespeare có thẩm quyền nhất,  đã đưa ra những lời tán dương nhiệt thành:

“Vua Lear hết lần này đến lần khác được mô tả là tác phẩm vĩ đại nhất của Shakespeare, vở kịch hay nhất của ông, vở bi kịch trong đó ông thể hiện đầy đủ nhất sức mạnh đa dạng của mình; và nếu chúng ta cam chịu mất tất cả các vở kịch của ông, ngoại trừ một vở, có lẽ đa số những người hiểu biết và tán thưởng ông nhất sẽ tuyên bố giữ lại Vua Lear.”