Nam Trân: nhà thơ, nhà giáo, dịch giả ­­

Lời giới thiệu

Vừa tròn 10 năm trước, vào ngày 18 tháng 10 năm 2007, Viện Văn học, Hội Nhà văn và gia đình Nam Trân đã trang trọng tổ chức Lễ tưởng niệm và Hội thảo khoa học kỷ niệm 100 năm ngày sinh (1907-2007) và 40 năm ngày mất (1967-2007) của Nhà thơ – Nhà giáo – Dịch giả Nam Trân (1907-1967) tại Viện Văn học.

Đến dự Lễ tưởng niệm và Hội thảo khoa học có các cán bộ Viện Văn học, đại diện Hội Nhà văn Việt Nam, Hội Văn học nghệ thuật Thừa Thiên - Huế và gia đình; các nhà thơ, nhà văn, nhà lý luận, nghiên cứu, phê bình, giảng dạy văn học đến từ Viện Hán Nôm, Trường Đại học KHXH & NV Hà Nội, Đại học Sư phạm Hà Nội, Đại học Sư phạm Đà Nẵng, Đại học Sư phạm Tp Hồ Chí Minh; Nhà xuất bản Văn học, báo Nhân dân, Văn nghệ; những độc giả yêu thích, mến mộ tài năng thơ Nam Trân và nhiều cơ quan thông tấn, báo chí…

Hội thảo đã nhận được 18 tham luận. Các tham luận (trong đó có nhiều nhà nghiên cứu từng được làm việc bên ông và là học trò của ông) đã đi sâu phân tích, khẳng định những đóng góp xuất sắc của Nam Trân trên các tư cách Nhà thơ, Nhà giáo và Dịch giả, đồng thời đánh giá cao tinh thần xuất xử, sự lựa chọn và hành vi ứng xử cao đẹp, trong sáng của một trí thức yêu nước.

Trước đó, năm 1997, một lễ tưởng niệm 90 năm sinh của nhà thơ cũng đã được Hội Nhà văn Việt Nam, Viện Văn học và Hội Văn học Nghệ thuật Thừa Thiên long trọng tổ chức tại trụ sở Hội Nhà văn Việt Nam. Rất tiếc các sự kiện trên đã trôi qua vài thập kỷ, vì nhiều lẽ khác nhau mà các tham luận công phu, nghiêm túc nói trên chưa có điều kiện đến được với công chúng bạn đọc. Năm nay, nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh (1907-2017) và 50 năm ngày mất (1967-2017) nhà văn hóa Nam Trân, trên căn bản các tham luận đã có và bổ sung thêm một vài văn bản sưu tầm từ các nguồn lai cảo khác, chúng tôi tuyển soạn, sắp xếp lại thành sách Nam Trân – Nhà thơ, Nhà giáo, Dịch giả. Các mục bài được chia theo ba nội dung chính: Phát biểu kỷ niệm – Tham luận khoa học – Ký ức về Nam Trân… Trên thực tế, Hội thảo không có tham luận chuyên biệt bàn về vị thế Nhà giáo Nam Trân nhưng tư cách bậc thầy của ông vẫn hiện diện như một tấm gương sáng trên các chặng đường đời; đặc biệt là chính di sản tinh thần, những vần thơ giàu sắc thái thẩm mỹ, nhân văn, những công trình dịch thuật cổ kim dành cho đương thời và hậu thế (Nhật ký trong tù của Hồ Chí Minh, văn học Trung Hoa, Nga – Xô viết…). Chính vì lẽ đó mà các mục bài được chia thành ba phần rành mạch (Tưởng niệm – Tham luận khoa học – Ký ức về Nam Trân) nhưng trong từng phần lại mang tính tương đối, chấp nhận sự tương nhượng, giao thoa giữa các lằn ranh nội dung, đề tài, chủ đề. Chẳng hạn, dưới tiêu đề Tham luận khoa học là sự sắp xếp các mục bài tham luận theo thứ tự từ bao quát sự nghiệp chung đến thành tựu sáng tác và dịch thuật, trong khi ở Ký ức về Nam Trân lại tích hợp thêm một số bài giới thiệu, luận bình, đọc điểm thơ Nam Trân giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám.

Thực hiện công việc tuyển soạn Nam Trân – Nhà thơ, Nhà giáo, Dịch giả, về cơ bản chúng tôi tuân theo hệ thống tham luận tại Hội thảo 2007. Trong quá trình tuyển soạn, chúng tôi có điều chỉnh một số câu chữ, thực hiện bổ sung và hoàn chỉnh các yếu tố chú thích, trước sau chỉ nhằm tạo nên tính thống nhất tương đối về quy cách trong toàn sách. Bản thảo cũng đã được ông Nguyễn Học Trí (sinh năm 1936, con trai Nhà thơ, Nhà giáo, Dịch giả Nam Trân) cùng đọc soát lại lần cuối.

Nhân dịp hoàn thành Kỷ yếu Nam Trân – Nhà thơ, Nhà giáo, Dịch giả, chúng tôi chân thành cảm ơn Ban Tổ chức Hội thảo; tri ân sâu sắc các tác giả tham luận, trong đó nhiều vị đã về với tổ tiên (Tế Hanh, Hoàng Trinh, Đào Thái Tôn, Nguyễn Văn Hoàn, Phạm Tú Châu); cảm ơn Lãnh đạo và biên tập viên Nhà xuất bản Tri thức đã tạo điều kiện để sách sớm đến tay bạn đọc